"Sagen was ist*"

Olanı söyle* Der Spiegel'in Hamburg'daki merkezinden içeri ayağınızı attığınızda karşınıza çıkan ilk yazı bu. Almanya'nın köklü dergisi haber yazımında arşiv gazeteciliği sistemini kullanıyor. Uzman akademik geçmişi olan personel muhabirlerin haberlerini denetliyor. Hukuk haberini avukat, dini bir haberi ise teoloji uzmanı kontrol ediyor.

Gazetecilik yoğun emek isteyen bir iş. Kuşkusuz haber yazan herkesin ilk tasası verdiği bilginin doğru olması. Kontrol etmek, kanyağına sormak, farklı kaynaklardan edinilen bilgileri harmanlamak ve tekrar kontrol etmek işin doğasında bulunuyor.

Almanya’nın köklü yayın organlarından Der Spiegel de okurlarına doğru bilgi sunmayı önceliklerinin başına koyuyor. Mottosu derginin kurucusu Rudolph Augstein’ın efsaneleşmiş sözcü ‘Sagen was ist’ (Olanı söyle) olan Spiegel’de haber yazım süreçleri pek çok üniversitede vaka olarak okutuluyor.

70 KİŞİLİK ARŞİV EKİBİ

Derginin en çok önem verdiği birimlerden biri ‘dokumentation’ yani arşiv. Dokumentation bölümünde 70 kişi çalışıyor. Bu 70 kişi ekonomiden, siyasete, tarihten, ilahiyata kadar pek çok konuda uzman, akademik geçmişi de olan insanları arasında bulunduruyor.

Spiegel’in arşivine her hafta 60 bin makale katılıyor. Bu makalelerin bir kısmı Alman Haber Ajansı’nın (DPA) makaleleri olurken uluslararası basın organlarından da haberler arşive ekleniyor. 1947’den bu yana biriken dökümanlar Spiegel’in Digas ismi verilen arşivinde depolanıyor. 10 milyon fotoğraf ve 100 milyon makale/haber Digas’ta depolanmış durumda.

HABER ARŞİV UZMANININ ELİNDEN GEÇİYOR

Peki ya arşiv gazeteciliğinde sistem nasıl işliyor? Haberini bitiren muhabirler metinleri için ek bilgiye ihtiyaçları varsa arşivdeki alanında uzman kişiden yardım istiyor. Haberler tamamlandıktan sonra tekrar arşiv uzmanının önüne gidiyor. Kişi mahkeme kararına ilişkin bir haber kaleme aldıysa uzman arşiv çalışanı ve aynı zamanda avukat geçmişi de olan bir kişi haberi inceliyor ve bulduğu hataları işaretliyor. Eğer sporla ilgili bir makale yazıldıysa gazetenin spor uzmanı makaledeki hataları tespit etmek için masaya oturuyor. Yani muhabirler haberlerini arşiv uzmanlarıyla birlikte hazırlıyor.

Arşiv gazetecileri haberlerde buldukları bilgi hatalarını bir öğretmen edasıyla kırmızı kalemle işaretliyor.

‘GOOGLE’DAN DAHA BAŞARILIYIZ’

Hamburg Üniversitesi’nin 2008 yılında yaptığı bir çalışmaya göre arşivcilerin kontrolü olmadan Der Spiegel basılırsa bir aylık sayıda 400’ün üzerinde bilgi hatası bulunuyor.  Dokumentation biriminin başında bulunan Hans D. Becker arşiv gazeteciliğinin önemini şu sözlerle tanımlıyor: Eskiden arşivler sadece bilgi toplamak için kullanılırdı. Günümüzde arşiv konulara boyut kazandırmakta yazıişlerinde yaşanan kaosun aralanmasına yardımcı oluyor. Biz Spiegel’de doğru bilgiye ulaşma konusunda Google’dan çok daha başarılıyız.

Google bir gün arızalansa yayın yapamayacak platformların bulunduğu Türkiye için Der Spiegel’in arşiv sistemi güzel bir örnek.

SÖZCÜ