İran’da bu kez ‘tarikat krizi’

Geçen yılın sonunda hayat pahalılığını protestolarla patlak veren şiddet olaylarının ardından İran önceki gün yeniden karıştı. Liberal görüşlere yakın Şii Gonabadi tarikatı taraftarları liderlerinin gözaltına alınacağı iddiaları üzerine başkent Tahran’da polis ve Besic milisleriyle çatıştı. 3 polis, 2 Besic milisi öldü. En az 300 gösterici gözaltında.

İRAN’da geçen aralık ayının sonunda hayat pahalılığını protesto için patlak veren ve 25 kişinin hayatını kaybettiği olayların ardından ülke yeniden karıştı.

Başkent Tahran’da Şii Sufi Gonabadi tarikatının Nimetullah Reyahi adlı bir üyesinin gözaltına alınması, tarikat lideri Nur Ali Tabende’nin (90) de gözaltına alınacağı iddiaları üzerine tarikat mensuplarıyla güvenlik güçleri arasında önceki akşam çıkan çatışmalarda 5 güvenlik gücü mensubu hayatını kaybetti.

OTOBÜSLE EZDİ

İran’ın resmi ajansı IRNA’daki habere göre, İran Polis Teşkilatı (NACA) sözcüsü Sait Montazer el Mehdi, protestoculardan biri, kullandığı otobüsü güvenlik güçlerinin üzerine sürerek, üç polisi öldürdü.ğünü söyledi. Montazer el Mehdi, bir protestocunun otomobili ile İran Devrim Muhafızları’na bağlı asayiş gücü Besic mensubu bir milisi ezerek öldürdüğünü, bir başka Besic milisinin ise bıçaklanarak öldürüldüğünü açıkladı. Şiddet olaylarında en az 30 güvenlik gücü personelinin yaralandığı açıklandı. İran polisi, aralarında araçları polise araç süren sürücüler de dahil 300’den fazla protestocunun gözaltına alındığını açıkladı.

BASKILAR ARTMIŞTI

Amerikan AP’nin analizine göre Sufi Gonabadi tarikatı üzerindeki baskılar özellikle 2005-2013 yılları arasında muhafazakâr çizgideki İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad döneminde arttı. 2007 yılında Sufiler, İran’ın orta kesimlerindeki Boroujerd kentinde yetkililerin bir Sufi tekkeyi kapatmasının ardından güvenlik güçleriyle çatıştı. Sufiler, 2009 yılında Ahmedinejad’ın yeniden Cumhurbaşkanlığı için yarıştığı tartışmalı seçimlerde rakibi Mahdi Kerrubi’yi destekledi. Kerrubi 2011 yılından bu yana ev hapsinde tutuluyor.

BİLGİ NOTU

İran’da geçen aralık ayı sonunda patlak veren protesto gösterilerine ABD yönetiminin açık desteği dikkat çekmişti.

 OLAYLAR NASIL TIRMANDI

- İran’da geçen aralık sonunda meydana gelen gösterilerden bu yana Gonabadi tarikatı lideri Nur Ali Tabende’nin de gözaltına alınmasından endişelenen takipçileri, bir süredir Sufi liderin Tahran’daki evinin önünde sık sık nöbet tutuyordu.

- Önceki gün erken saatlerde Gonabadi tarikatı mensupları gözaltındaki bir üyelerinin serbest bırakılması için bir polis karakolunun önünde protesto gösterisi yaptı. Göstericiler daha sonra olası bir polis operasyonuna karşı Tabende’nin evinin önünde toplandı.

- Bunun üzerine polis ve Besic güçleri de tarikat liderinin evinin olduğu bölgeye gelince gerilim arttı. Tarikat lideri Tabende’nin de gözaltına alınacağı iddiaları üzerine takipçileri ve güvenlik güçleri arasında çatışma çıktı.

GONABADİ TARİKATI NEDİR

- İran’da 14’üncü yüzyılda Şah Nimetullahi Veli adlı mutasavvıf tarafından Sünni bir tarikat olarak kurulan Nimetullahi tarikatı daha sonra Safeviler döneminde Şiileşmişti. Azeri kökenli Nimetullahi tarikatının bir kolu olarak bilinen Gonabadi tarikatı, yoğun olarak Horasan bölgesinde faaliyet gösteriyor. Kendilerine “Meczuban-ı Nur” (Nurun aşıkları) adı veren tarikatın liderliğini liberal görüşlere sahip eski bir siyasetçi olan Nur Ali Tabende (90) üstleniyor.

- Fransa’da öğrenim gören Tabende, devrimin ilk yıllarında milletvekili ve bakan yardımcılığı görevlerinde bulundu. İran rejiminin temeli sayılan Velayet-i Fakih’e eleştiriler yönelten Tabende, 1990’da dönemin Cumhurbaşkanı Rafsancani’ye İslam Cumhuriyeti politikalarını kınayan bir mektup yazan 90 siyasi figürden biriydi. Bu mektubu nedeniyle 8 ay hapis yattı.

-  Gonabadi tarikatının başta üniversite öğrencileri olmak üzere eğitimli kesimde etkili olmaya çalıştığı belirtiliyor.

(Hürriyet)