Krizin nedeni yanlış politikalar

Dolardaki yükselişe hükümet ABD ile yaşanan ‘Brunson krizi’ni gerekçe gösterse de, krize yol açan iktisatçıların uyarılarına rağmen yıllardır uygulanan yanlış politikalar oldu.

Ekonomide her geçen gün artan dışa bağımlılık sürdürülemez hale geldi. Düşüşünü aylardır soluksuz şekilde sürdüren Türk Lirası, dünkü hareketle birlikte adeta havlu attı. Dolar 6 lira 80 kuruşa kadar yükseldi. Hükümet ise Türk Lirası’ndaki değersizleşmeyi dış güçlere bağlamayı sürdürüyor.

ABD ile yaşanan Rahip Brunson krizi, dolardaki son yükselişe gerekçe olarak gösterilse de, Türkiye ekonomisinin yapısal sorunlarının ağırlaşarak artması krizin esas sebebini oluşturuyor.

Türk Lirası’nda yıllardır yaşanan erimenin nedenleri şöyle:

Sıcak paraya el açtılar

»Türkiye ekonomisinin büyümesi doğrudan yatırımlarla değil, sıcak paraya bel bağlanarak sağlandı. ABD’nin 2008 krizinin ardından varlık alım programını başlatmasıyla dünyada oluşan dolar bolluğu Türkiye'ye de uğradı. Şirketler ucuz döviz imkânını kullanıp hesapsızca borçlandı.

Beton ekonomisi

»Devasa boyuta ulaşan dış borç, katma değeri ve istihdamı düşük olan inşaat sektörüne gitti. Hükümet yanlısı şirketler rant peşinde koştu. Ekonomi büyürken halkın cebi yerinde saydı. İşsizlik daha da arttı.

Buğday ithal eder haldeyiz

»Ülke, dış ticarette ithalata bağımlı hale getirildi. Bir zamanların tarım ülkesi olan Türkiye, buğdayı ve samanı bile ithal eder hale geldi. Çiftçiler toprağına küstürüldü. Tarımda kontrol çok uluslu şirketlerin eline geçti.

Tüketim teşvik edildi

»ABD'nin faiz artış sürecine girmesiyle birlikte ise sıcak para Türkiye'den çıkmaya başladı. Türk Lirası’nda değer kayıpları derinleşti. Yapılan tüm uyarılara rağmen cari açığı kontrol altına alacak politikalar geliştirilmedi. Ekonomi yönetimi ise yangının üstüne benzin dökerek ‘siyasi gerekçelerle’ tüketimi daha fazla teşvik etti. Kaynak sıkıntısına rağmen ekonomi kontrolsüz bir şekilde suni olarak büyütüldü.

Yabancılar 'Damat'ı beğenmedi

»İktisatçıların yıllardır yaptıkları uyarılar dikkate alınmadı. Dolar yıllar içerisinde 3 lira sınırından 5 lira sınırına kadar yükseldi. 24 Haziran seçimleri öncesi risk almak istemeyen iktidar, Londra’da spekülatörlere “Merkez Bankası bağımsız olacak” taahhüdünde bulundu ve piyasa dostu uygulamaları sürdürmeye devam edeceğini bildirdi. Buna karşın ekonomi yönetimine Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın damadının getirilmesiyle birlikte küresel sermayeyle yıllardır sürdürülen ittifak dağıldı.

ABD krizi pastada krema

»ABD ile yaşanan kriz ise freni boşalan ekonominin krize girmesinin sadece son raundunu oluşturdu. Dolar önce 5 lirayı geçti, sonra ise bir günde yüzde 12 artarak 6 lira 50 kuruş seviyelerini gördü.

Birgün