Bütçede bazı gider azaltıcı önlemler de değerlendirilirken gelir artırıcı önlemler arasında lüks konut alımında vergi artışının da yer alması öngörülüyor.

Düzenlemeler arasında gelir azaltıcı olarak ön plana çıkan tek gelişme ise 2018-2020 yılları için %22’ye çıkarılan kurumlar vergisinin 2020 sonuna gelinmeden, bu yıl içinde yeniden %20’ye indirilmesi yönündeki düzenleme. Kurumları yavaşlayan ekonomiye karşı desteklemeyi planlayan vergi indirimini erkene çekecek bu düzenleme ilk yapıldığı dönemde yılda yaklaşık 6.4 milyar TL’lik ek gelir öngörmüştü.

Öte yandan Hazine ve Maliye Bakanlığı Merkez Bankası’nın ihtiyat akçesine ilişkin düzenlemenin gündemde olduğunu doğruladı.

Reuters’a bilgi veren konu hakkında bilgi sahibi kaynaklar, ekonomi ile ilgili düzenlemelerin yer alacağı teklifin birkaç hafta içinde TBMM’ye verileceğini ve Meclis tatile girmeden önce yasalaşmasının öngörüldüğünü belirtti.

ELEŞTİRİLER NEDENİYLE VAZGEÇİLMİŞTİ

İhtiyat akçesi öngörülemeyen durumlara karşılık kârdan ayrılan para niteliği taşıyor. İlk olarak 13 Mayıs’ta Reuters’ın haberi ile gündeme gelen düzenlemeden 31 Mart yerel seçimleri öncesi “kefen parası” başta olmak üzere eleştiriler nedeniyle o gün için vazgeçilmişti.

Konu hakkında bilgi sahibi bir yetkili, “İhtiyaç akçesine dair düzenlemeden zaten tamamen vazgeçilmemişti. O dönem için bekletilmeye alındı. Hazırlanan bir yasa teklifinin içinde yer alması konusunda bir irade var” dedi.

Merkezi yönetim bütçesinde öngörülene paralel gelişmeler olmadığını kaydeden bir başka yetkili, “Bütçeye destek verilmesi ihtiyacı bir gerçek. İhtiyat akçesinden gelmesi beklenen 46 milyar liralık tutar, bütçedeki görünümü en azından biraz düzeltecek. Son kararı verecek olan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın nihai onayıyla bu geliri kısa sürede bütçede göreceğiz” dedi.

Reuters’a bilgi veren bir başka üst düzey yetkili ise “Düzenlemeye göre, Merkez Bankası’nın kârının dağıtılmasında ihtiyat akçesi için ayrılan %20 uygulaması kaldırılacak ancak uygulamadaki %10’luk fevkalade ihtiyat akçesindeki ‘fevkalade’ ifadesi kaldırılarak, uygulama bu şekilde devam edecek” dedi ve ekledi:

“Ayrıca, son yıl kârından ayrılan ihtiyat akçesi hariç olmak üzere birikmiş ihtiyat akçeleri her yıl kâra dahil edilebilecek ve bu kapsamda dağıtılabilecek.”

Yetkili bu düzenleme ile geçmişte alınan %20 oranındaki ihtiyat akçesinin tek seferde Hazine’ye aktarılmış olacağını da belirtti.

Bütçe açığı geçen yılın ilk beş ayındaki 20.5 milyar TL seviyesinden bu yıl aynı dönemde yaklaşık %225 artışla 66.5 milyar TL oldu. İlk 5 ayda gelirler %15 giderler ise %28.4 arttı. Gelirlerdeki artışın düşük kalmasında yavaşlayan iç talep belirleyici olurken, yavaşlayan ekonomiyi canlandırma adımları da gelirlerin azalmasında etkili.

HEDEFLERİN AŞILACAĞINA KESİN GÖZÜYLE BAKILIYOR

Bütçe açığında yılın ilk 5 ayında 80.6 milyar TL’lik 2019 hedefinin %82.5’ine ulaşılmış durumda. Bu veri bile tek başına açığın daha da artacağına işaret ederken, gündemdeki tek seferlik gelirlere rağmen, hedeflerin aşılacağına kesin gözüyle bakılıyor.

Türkiye ekonomisinin makro anlamda, özellikle de benzer ülkelere kıyasla, en güçlü olduğu alanlardan biri olan bütçe dengesi, 2016’da yaşanan darbe girişiminin etkilerini azaltmak için alınan önlemlerle kısmen bozulmaya başladı.

Bunun yanı sıra başta Kuzey Irak ve Suriye olmak üzere jeopolitik gelişmeler nedeniyle güvenlik harcamalarındaki artış da bu etkiyi tetikledi. Son dönemde emekli ve çalışanlara yönelik atılan genişlemeci adımlar da harcamalar tarafındaki yükselişin kalıcı olarak hızlanmasına neden oldu. Yılda iki kez ikramiye ödenmesi bile tek başına bütçeye yıllık yaklaşık 24 milyar TL ödeme oluşturuyor.

Merkezi yönetim bütçesinde 2018 sonunda bazı gider azaltıcı tedbirler de uygulandı ancak harcamalardaki sert artış genel olarak tek seferlik gelirlerle desteklendi.

GELİR VERGİSİNDE ARTIŞ, KURUMLARDA İNDİRİM ÖNGÖRÜLÜYOR

TCMB’nin ihtiyat akçesinin aktarımı bile başına bütçe açığının GSYH’ya oranını %1 azaltıyor. Yıl sonunda hedeflenen bütçe açığı 80.6 milyar TL yani GSYH’nın %1.8 seviyesinde. Ancak ekonomistler gelir artırıcı hiçbir adım atılmaması halinde bu yıl açığın GSYH’ya oranının %3’ü aşabileceğini öngörüyor.

Konu hakkında bilgi sahibi kaynaklar halen üzerinde çalışılan düzenlemeye göre şirketlere destek sağlanması için kurumlar vergisinin iki puan düşürülmesini bunu yanı sıra özellikle gelir vergisinde üst dilimde artışın değerlendirildiğini kaydetti.

Hükümetin kurumlar vergisine ilişkin her hangi bir adım atmaması halinde bu vergi 2020 sonuna kadar %22, 2021’de ise %20 olarak uygulanacak.

Bir yetkili, “Vergi dilimleri halen değerlendiriliyor ama bunun yanı sıra özellikle geliri yıllık 1 milyon liranın üzerinde olanların vergisinin yüzde 50’ye yakın bir oran olması gündemde” dedi.

Halen gelir vergisinde %15, 20, 27 ve 35 olarak dört dilim halinde uygulanıyor.

Yetkililerin verdiği bilgiye göre gelir vergisinde planlanan değişikliklerin alt gelir grubuna yönelik “ek bir vergi yükü” getirmeyecek biçimde şekillendirilecek.

GİDER AZALTICI, GELİR ARTIRICI BAŞKA ADIMLAR DA GÜNDEMDE

“Makul şekilde giderlerin azaltılması gibi temel bir hedef var. Üstüne bir de gelir artırıcı, bütçeyi güçlendirecek bazı kararların alınması değerlendiriliyor” diyen üst düzey yetkili, “Teklif metninde ultra lüks olarak tanımlanan konutların satışında vergi oranları artırılacak. Diğer konut alışlarında herhangi bir vergi düzenlemesi gündemde olmayacak.

Aynı yetkili, ekonomi yönetiminin bazı makro ihtiyati tedbirler üzerinde de çalıştığını belirterek, “Başka bazı vergi adımları olabilir. Gelir artırıcı adımlar görebiliriz, bazı sektörler desteklenebilir de ancak bütçedeki bozulmanın daha fazla olmaması için yılın kalanında giderlerin ciddi şekilde kısılması söz konusu olabilir” dedi. İlk 5 aylık verilere göre bütçede vergi gelirlerinin %23.9’unu artırım değerlendirilen gelir vergisi %13.8’ini ise indirim değerlendirilen kurumlar vergisi oluşturuyor. ÖTV %20, ithalde alınan KDV ise %18.7 düzeyinde bulunuyor.

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, 10 Nisan’da gerçekleştirilen Yeni Ekonomi Programı Yapısal Dönüşüm Adımları 2019 başlıklı toplantında Yeni vergi mimarisi kapsamında istisna ve muafiyetler azaltılacağını, kurumlar vergisinin ise düşürüleceğini söylemişti.

REUTERS