Ocak ayında Anayasa Mahkemesi, alkışlanacak bir karar verdi ve evlenen kadınların kocasının soyadını alması zorunluluğunu ortadan kaldırdı.

Ocak ayında Avukat Sevim Akat Ekşi yaşadığı bir takım sorunlar yüzünden kendi soyadını kullanmak için yerel mahkemeye başvurdu. Ancak yerel mahkeme, Türk Medeni Kanunu hükümlerini gerekçe gösterip, evlilik öncesi soyadının tek başına kullanılamayacağına hükmetti ve başvuruyu reddetti. Ekşi, bu kez AYM’ye gitti.

Dilekçesinde, Türk Medeni Kanunu’nun 187. Maddesi’ni uygulayan mahkeme kararı nedeniyle cinsel ayrımcılığa maruz tutulduğunu, özel hayatıyla aile hayatına saygı gösterilmeyerek anayasal haklarının ihlal edildiğini savundu. AYM, başvuruyu oybirliğiyle kabul edilebilir buldu ve kadınların soyadı özgürlüğüne tam destek verdi. Karar Resmî Gazete’de yayımlandı.

Biz de Avukat Saliha Ersöz Baştaş'tan kadınların özgürlüğünü niteleyen bu konunun detaylarını aldık. 

"Şahsın kimliğinin tespitinde en önemli unsur olan soyadı, vazgeçilemez, devredilemez ve feragat edilemez, kişiye sıkı surette bağlı bir kişilik hakkıdır." diyen Baştaş şöyle devam etti: "Soyadı, herkese karşı ileri sürülebilen ve yasayla özel olarak korunan bir haktır. Ancak, medeni kanunumuzun düzenlemesindeki şekli ile soyadının bütün bu özellikleri 'kadınlar' açısından geçerli değildir. Medeni halindeki her değişiklik de yasa gereği kadının soyadının değişikliğini zorunlu tutmaktadır."

4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu kadının evlenmekle beraber soyadı kullanma hususunu düzenlerken kadının soyadı  kenar başlıklı  187. maddesi aynen şöyle demektedir, "Kadın evlenmekle kocasının soyadını alır, ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuru ile kocasının soyadının önünde önceki soyadını da kullanabilir. Daha önce iki soyadı kullanan kadın, bu  haktan sadece bir soyadı için yararlanabilir." Yani; evlilik öncesi soyadını kullanmak isteyen kadın,  kocasının soyadı ile birlikte kullanabilmektedir. Anayasa Mahkemesinin bu husustaki bireysel başvuruya ilişkin kararına kadar  kadının evlilik öncesi soyadını tek başına kullanma hakkı bulunmamakta idi…

Anayasa mahkemesi kararı

Evlenmeden önceki soyadını kullanmak isteyen İstanbul Barosuna bağlı avukatın talebinin Yerel Mahkeme ve Yüksek mahkeme  tarafından kabul görmemesi sonucu; Anayasa Mahkemesine bireysel başvurusu neticesinde, evlenmeden önceki soyadını tek başına kullanılmasına dair başvurusu Anayasa Mahkemesi kararından gerekçesi metinlerinde açıklandığı üzere kabul görmüştür.

Anayasa Mahkemesi kararında, TMK 187’nin eşitlik ilkesine ve uluslararası sözleşmelere aykırılığı aynen şu şekilde ifade edilmiştir. “Uluslararası sözleşmelerin, evli erkek ve kadının evlilik sonrasında soyadları bakımından eşit haklara sahip olmasını öngören hükümleri ile evli kadının kocasının soyadını kullanması zorunluluğunu öngören iç hukuk düzenlemelerinin aynı konu hakkında farklı hükümler içermesi nedeniyle, ilgili sözleşmenin hükümlerinin somut uyuşmazlık açısından esas alınması gereken hukuk kuralı olduğu sonucuna varılmakla, başvurucunun manevi varlığı kapsamında güvence altına alınan isim hakkına yönelik müdahalenin kanunilik şartını sağlamadığı anlaşılmaktadır.”

Medeni Kanunumuzun 187. Maddesi halen yürürlüktedir. Fakat açıklanan Anayasa Mahkemesi kararı, evlenmeden önceki soyadının tek başına kullanılabilirliğine olanak sağlamaktadır. Evlenmeden önceki soyadının, eşinin soyadı bulunmadan tek başına kullanılması için talebinizi içeren dava dilekçesi ile  Aile Mahkemesine başvuru gerekmektedir. (Kadın ve Kadın)

Cumhuriyet