Türkiye-ABD krizinde yeni gelişme!

Türkiye ile ABD ilişkileri Rus yapımı S-400 hava savunma sistemleri nedeniyle ciddi testten geçerken, son 20 gün baş döndüren gelişmelere sahne oldu.

Washington Yönetimi, Ankara’nın Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın almasına başından bu yana karşı çıkarken, Türkiye’yi ortak üreticileri arasında yer aldığı F-35 savaş uçağı programından çıkarmakla tehdit ediyor.

Ankara ise her seviyeden açıklamayla “S-400’lerde geri adım yok” mesajı verdi.

Son günlerde iki ülke arasında peş peşe bir dizi gelişme yaşandı. Son olarak ABD’nin Arizona eyaletinde Türk pilotlara F-35 savaş uçaklarıyla ilgili verilen eğitimin durdurulduğu belirtildi.

İşte Türkiye-ABD krizinin son 20 günü…

22 MAYIS

Bu kapsamda mayıs ayı sonunda Washington’dan bir dizi adım geldi. İlk olarak 22 Mayıs’ta Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komisyonu, Rusya’dan S-400’leri satın alması halinde Türkiye’ye yaptırım uygulanması yolunda çağrı yapan yasa tasarısını kabul etti.

Hem Demokraların hem Cumhuriyetçi temsilcilerin desteğini alan “ABD-Türkiye ittifakına yönelik endişelerin ifade edilmesi” başlıklı tasarıda; Türkiye’nin F-35 programındaki rolünün sonlandırılması ve ABD’nin Düşmanlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası (CAATSA) bağlamında Türkiye’ye yönelik yaptırımların tam olarak uygulanması çağrısı yer alıyordu.

Bu hamlenin ardından Türkiye geri adım atmazken, aynı gün Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Türk askeri personelinin S-400’lerin kullanımına ilişkin Rusya’da eğitim almaya başladığını ve Rus personelin de Türkiye’ye gelebileceğini duyurdu.

24 MAYIS

ABD Senatosu Silahlı Hizmet Komitesi, 750 milyar dolarlık savunma bütçe tasarısını hazırlamış; taslakta “S-400 hava savunma sistemlerini Rusya’dan satın alma kararından geri adım atmadığı takdirde Türkiye’nin F-35 savaş uçağı programındaki ortaklığının sonlandırılması önerisi yer almıştı.

Taslağın yasalaşması için Temsilciler Meclisi Silahlı Hizmetler Komitesi ile Senato Silahlı Hizmet Komitesi’nin tasarı üzerinde uzlaşması gerekiyor.

27 MAYIS

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar özel bir televizyon kanalında yayınlanan mülakatında, S-400 sevkıyatının Türkiye'nin daha önce açıkladığı gibi haziran ayı içerisinde gerçekleşmeyeceğini söylemişti. Ancak Bakan Akar, Rusya ile varılan anlaşmanın “bitmiş bir anlaşma” olduğunu da sözlerine eklemişti.

29 MAYIS

Bakan Akar’ın S-400 mesajından kısa bir süre sonra İngiliz Reuters haber ajansı ‘güvenilir’ kaynaklara dayandırarak, Washington’ın F-35 programı kapsamında Türk pilotlara verdiği eğitimi askıya almayı ciddi olarak düşündüğünü yazdı.

Aynı günün ilerleyen saatlerinde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump arasında bir telefon görüşmesi gerçekleştirildi. Cumhurbaşkanlığı İletişim Danışmanı Fahrettin Altun, Erdoğan’ın görüşmede S-400’lere ilişkin ortak çalışma grubu oluşturulması teklifini yinelediğini aktardı.

31 MAYIS

Ortadoğu’daki gelişmelere yer veren İngiltere merkezli Middle East Eye (MEE) internet sitesi, ABD Başkanı Trump’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı son telefon görüşmesinde Türkiye’nin S-400’lerle ilgili çalışma grubu oluşturulması teklifini kabul ettiğini öne sürdü.

1 HAZİRAN

İngiliz Reuters haber ajansının iki Türk yetkiliye dayandırarak, S-400’lere karşı muhtemel ABD yaptırımlarına yönelik Ankara’da kaygı duyulduğunu yazdı. İki Türk yetkiliye dayandırdığı haberinde Reuters, “Ankara’daki endişelerin üst düzey bir isim tarafından Cumhurbaşkanı Erdoğan’a iletildiğini” öne sürdü.

4 HAZİRAN

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Bayram namazının ardından basın mensuplarına konuşurken, daha önce yaptığı benzer açıklamalardan birine imza attı. Erdoğan, “S-400 konusunda şu anda attığımız adım belli. Burada yaptığımız bir anlaşma var, kararlılığımız var. Buradan geri adım atmak gibi bir şey söz konusu değil” dedi.

7 HAZİRAN

ABD Savunma Bakan Vekili Patrick Shanahan, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’a bir mektup gönderdi. 6 Haziran tarihli olsa da 7 Haziran’da medyaya yansıyan mektupta Shanahan, Amerika’da F-35 eğitimi alan Türk pilotların 31 Temmuz’a kadar ayrılacaklarını ve program kapsamında yeni eğitim verilmeyeceğini söyledi. Shanahan, bu kararın nihai olmadığını ve S-400’den vazgeçilmesi durumunda değişeceğini vurguladı.

Aynı gün Rusya devlet savunma sanayi şirketi Rostec’in CEO’su Sergey Çemezov, “Her şey yolunda. İki ay sonra teslimata başlayacağımızı düşünüyorum. Ön ödeme yapıldı, kredi verildi. Kredi paralar harcandı, teçhizat üretildi. Ayrıca eğitimi de tamamladık” açıklaması yaptı.

8 HAZİRAN

Milli Savunma Bakanlığı, ABD Savunma Bakan Vekili Shanahan’ın mektubuna ilişkin açıklama yaptı. Açıklamada şu ifadeler yer aldı:

“Mektupta mevcut sorunlara stratejik ortaklık çerçevesinde ve kapsamlı güvenlik işbirliğini muhafaza edecek şekilde bir çözüm bulunması yönünde beklenti dile getirilmekte ve görüşmelere devam edilmesinin önemi ifade edilmektedir.”

10 HAZİRAN

ABD Temsilciler Meclisi, 22 Mayıs’ta Dış İlişkiler Komisyonu’ndan onay alan S-400 tasarısını onayladı. “ABD-Türkiye ittifakına yönelik endişelerin ifade edilmesi” başlıklı tasarı; Ankara yönetimine S-400 kararından geri adım atma çağrısı yapıyor, Türkiye'de tutuklu bulunan ABD vatandaşlarına değiniyor ve Türkiye'nin NATO üyeliğinin sorgulanacağını ifade ediliyor.

Aynı gün Savunma Sanayi Başkanı (SSB) İsmail Demir, Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S-400 füzelerine karşı çıkan ABD’nin teknik endişelerini gidermek için Ankara’nın ilettiği teknik ekip kurma teklifine ABD’nin cevap vermediğini duyurdu.

11 HAZİRAN

ABD Temsilciler Meclisi’nin kararına Ankara sert tepki gösterdi. Dışişleri Bakanlığı ” Hiçbir bağlayıcılığı bulunmayan ve karşılıklı güvenin artırılmasına hizmet etmeyen kararların alınması, tehdit ve yaptırım dilinin gündemde tutulmaya devam edilmesi ve birtakım suni miadlar konulması kabul edilemez” değerlendirmesi yaptı.

Aynı gün İngiliz Reuters haber ajansı, ABD’li yetkililere dayandırdığı haberinde, Türk pilotlara ABD’nin Arizona eyaletinde F-35 savaş uçaklarıyla ilgili verilen eğitimin beklenenden daha hızlı bir şekilde sona erdiğini yazdı.

Pentagon sözcülerinden Hava Kuvvetleri Yarbayı Mike Andrews, Reuters'a yaptığı açıklamada, “Bakanlık, Luke Hava Üssü'ndeki Türk pilotların uçuş yapmadığının farkında” ifadesini kullandı.

Reuters'a gizlilik kaydıyla konuşan bir ABD'li yetkili ise, Luke Hava Üssü'nde görev yapan bir komutanın geçen hafta Türk pilotlara ve bakım mürettebatına verilen eğitimi güvenlik kaygıları nedeniyle durdurma kararı aldığını söyledi.