Çekya-Rusya geriliminde son durum

Son dönemde ABD, Ukrayna ve Bulgaristan'la gerilim yaşayan Rusya, listeye Çekya'yı da ekledi. İki ülke diplomatları karşılıklı sınır dışı etme kararı alırken, krizin kaynağı 2014'teki mühimmat deposu patlamasına kadar dayanıyor. Çekya patlamadan Rus istihbaratını sorumlu tutarken, Moskova yönetimi ise iddiaları provokatif ve düşmanca adımlar olarak niteledi.

Dünya corona virüsü salgınıyla amansız mücadelesini sürdürürken, uluslararası diplomaside de hareketli günler yaşanıyor. Dünya medyasının son haftalarda en yakından takip ettiği ülkelerden biri şüphesiz Rusya.

Bir taraftan Ukrayna’yla gerilim yaşayan ve Donbass’ta sıcak çatışmanın eşiğine gelen Rusya, diğer yandan NATO müttefikleri ve ABD’nin tepkileriyle karşı karşıya. ABD’nin yeni yaptırımlarına da maruz kalan Moskova yönetimi, son olarak Çekya’yla da ‘ajan’ krizi yaşıyor.

Rusya ve Çekya arasındaki sıkıntının kaynağı 2014 yılına kadar dayanıyor. Söz konusu yılın ekim ayında Çekya’nın Vrbětice kentindeki bir mühimmat deposu patlama sonucu kullanılamaz hale geldi. Aradan geçen süreçte olayı soruşturan Çek yetkililer, patlamada Rus istihbaratının payı olduğu iddiasını gündeme getirdi.

Soruşturmayı derinleştiren Çek makamları geçtiğimiz günlerde krizi yeniden alevlendiren bir adım attı. Çekya, patlamada parmağı olduğu ve Rus istihbaratına çalıştıkları gerekçesiyle 18 diplomatı sınır dışı etme kararı aldı. Çekya Dışişleri Bakanı Jan Hamacek, AB’ye birlik çağrısı yaparken ‘ortak hareket etmek’ için girişimlerini sıklaştırdı.

‘SAHTE, PROVOKATİF VE DÜŞMANCA’

Çekya’nın bu adımları karşısında Rusya’nın yanıtı da gecikmedi. Çekya’nın 20 diplomatını sınır dışı etme kararı alan Moskova yönetimi, patlamayla ilgili suçlamaları kesin bir dille yalanladı. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova, sınır dışı kararları sonrası, “Bu adımlar, tüm hikayenin sahte, düzmece ve kirli olduğunun kanıtıdır. Provokatif ve düşmanca atılan bu adımlar ikili ilişkilere zarar veriyor” dedi.

Rusya lideri Vladimir Putin’e en yakın isimlerden Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov da Çekya’nın iddialarının temelsiz olduğunu savundu. Peskov, Putin’in Çekya yetkilileriyle görüşme gibi bir planının da bulunmadığını açıkladı.

SKRİPAL’İ ZEHİRLEYENLER DE AYNI KİŞİLER

Çekya Başbakanı Andrej Babis, geçtiğimiz günlerde Rusya krizine ilişkin yaptığı son açıklamada çark eden bir üslup kullanmayı tercih etti. Babis, “Rusya, Çekya’ya saldırmıyordu. Ajanların düzenlediği saldırı, Bulgar bir silah tüccarının mallarına yönelikti. Ancak yine de GRU ajanlarının burada böyle eylemlere girişmesi kabul edilemez” dedi.

Çekya Başbakanı Andrej Babis.

Çek yetkililer, saldırıyı gerçekleştiren ajanlardan bazılarının, İngiltere’de 2018 zehirlenen Sergey Skripal olayından da sorumlu olduğunu öne sürdü.

RUS ŞİRKETİNE İHALE DARBESİ: KARAR SİYASİ

Öte yandan Çekya Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, iki ülke arasındaki kriz sonrası ‘Dukovany Nükleer Enerji Santrali Yeni Ünite İnşası’ ihalesiyle ilgili kritik bir karar aldı. Bakanlık, Rus enerji şirketi Rosatom'un 6 milyar euro değerindeki ihaleye katılacak firmalar listesinden çıkarıldığını duyurdu.

Karar üzerine Rosatom’dan yapılan açıklamada şu ifadeler kullanıldı:

“Rosatom her zaman, müşteriye en cazip fiyata en iyi teknolojik teklifi garanti eden ve adil pazar rekabetinden yana olan bir kurum oldu. Rosatom’un, Çekya’daki ihaleden çıkarılması piyasa dışı ve siyasi bir karardır. Bu karar, nükleer endüstride ülkelerimiz arasında karşılıklı yarar sağlayan işbirliğine katkıda bulunmuyor.

Bu karardan dolayı üzgünüz. Çünkü Rus ve Çek nükleer sanayi kompleksleri, yalnızca Çekya’da değil, aynı zamanda üçüncü ülkelerdeki ortak çalışma kapsamında karşılıklı yarar sağlayan partnerliğin geliştirilmesi yönünde büyük beklentilere sahipti.Nükleer enerji sektöründeki ilişkilerin politika dışında kalması gerektiğine inanıyoruz.”

ABD: ÇEKYA’NIN YANINDAYIZ

Rusya’ya karşı her zeminde fırsat kollayan ABD’den de Çekya’ya destek açıklamaları geldi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı açıklamada, ABD’nin Rusya’ya karşı Çekya’nın yanında olduğunu ifade etti.

Price, “ABD, Rusya'nın Çek topraklarındaki yıkıcı eylemlerine karşı Çekya’nın yanında yer almaktadır. Müttefiklerimizin ve ortaklarımızın toprak bütünlüğünü, enerji güvenliğini veya altyapısını tehlikeye atan Rus eylemlerine karşı kararlı bir şekilde hareket etmeliyiz” ifadelerini kullandı.

KARADENİZ’DE UKRAYNA’YA TATBİKAT GÖZDAĞI

Rusya, Çekya’nın yanı sıra son haftalarda birden fazla cephede mücadele ediyor. Donbass’ta Ukrayna’yla gerilim yaşayan Rusya, başta Kırım olmak üzere Ukrayna sınırına asker yığıyor.

Bölgeye 150 bin asker sevk ettiği öne sürülen Rusya, Karadeniz’de de faaliyetlerini artırdı. ABD gemileri Karadeniz’e açılmaktan vazgeçse de, Rus donanması 20’yi aşkın gemiyle yaptığı tatbikatla bölgede adeta bir güç gösterisi yapıyor.

ABD’DEN MOSKOVA’YA YENİ YAPTIRIMLAR

Donbass’taki krizde Ukrayna’nın yanında duran ABD, Kiev yönetimini NATO’ya dahil etmenin hesapları içinde. Bu süreçte Rusya’ya karşı daha sert adımlar atan Washington yönetimi, seçimlere müdahale ve Ukrayna krizi nedeniyle Rusya’ya yeni yaptırımlar açıkladı. 30’u aşkın kişi ve kuruluş yaptırım listesinde yer alırken, 10 Rus diplomatın sınır dışı edileceği duyuruldu.

BULGARİSTAN’A MİSİLLEME

Bulgaristan da Rusya’yı casusluk faaliyetleriyle suçlayan ülkelerden. Geçtiğimiz ay Sofya’da görev yapan iki Rus diplomat casusluk yaptığı suçlamasıyla sınır dışı edilmişti. Rusya’dan da misilleme olarak iki Bulgaristan diplomatının ‘istenmeyen kişi’ ilan edildiği açıklandı. SÖZCÜ