Demokrasi Şöleni(Gereği): ÖNSEÇİM

TBMM 25. dönem milletvekilliği için 07 Haziran 2015’te genel seçimler yapılacak. Daha öncesinde ise YSK’nın açıkladığı takvime göre 29 Mart 2015’te isteyen siyasi partiler İl ve İlçe Seçim Kurulları aracılığı ile önseçim yapacaklar. CHP’de çok önemli bir karar alarak 85 seçim bölgesinin 55’inde önseçim yapma kararı aldı. (Türkiyede 78 İl ve artı olarak İstanbul 3, Ankara 2, İzmir 2; toplam 85 seçim bölgesi vardır.) Ancak CHP İlçe Örgütleri; önseçimin nasıl yapılacağı, kadın ve gençlik kotasının uygulanma yöntemi, üye olmayanların adaylığı, oy kullanabilecek üyeler gibi konularda yeterli bilgiye sahip değil. Bu makalemizde önseçim konusunda CHP üyelerini ve seçmenleri bilgilendirmeye çalışacağız.

Önseçim ne zaman yapılacak, başvurular en son ne zaman yapılabilir?

Önseçim 29 Mart 2015 Pazar günü yapılacaktır. Partiler hangi seçim çevresinde önseçim yapacağını en son 15 Mart 2015 tarihinde YSK’ya bildirmek zorundadırlar. Önseçime girecek milletvekili aday adayları da en son 24 Mart 2015 tarihinde YSK’ya bildirilecektir. Ancak CHP milletvekilliği aday adaylığı son başvuru tarihini 01 Mart 2015 olarak belirlediği için, başvurular uzatılmazsa bu tarihte başvurular sona erecektir.

Önseçimde kimler oy kullanabilir?

31 Aralık 2014 tarihi ve öncesinde CHP üyesi olan (Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’na bildirim tarihi dikkate alınır) ve önseçim bölgesinde ikamet eden kişiler oy kullanabilir. Ayrıca oy kullanmak için ‘Parti Seçmen Kartı’ olması ve kişinin yanında bulunması zorunludur. Yoksa Parti kimliği bulunmalıdır. O da yoksa kimlikle tespit yapılır ancak itiraza uğrayabilir. (İlçe Örgütleri, üye listelerini askıya çıkararak önseçimde oy kullanacaklar üyeleri kesinleştirir. İtiraz olursa Önseçim İlçe Seçim Kurulunca sonuçlandırılır. Bu işlemlerden sonra üyelere, ‘Parti Seçmen Kartı’ dağıtılır.) Aidat borcunun olması önseçimde oy kullanmaya kesinlikle engel değildir.

Bir adaya mı, blok listeye mi çarşaf listeye mi oy verilecek?

29 Mart 2015 önseçimleri çarşaf liste olacaktır. Yani pusulada Önseçim adaylığı kabul edilen bütün üyelerin ismi- soyismi ve yanında işaret konulabilmesi için kutucuk bulunacaktır.

Önseçimde nasıl ve kaç adaya oy verilebilir?

Seçmen, sandığa atılacak oy pusulasını ve zarfını aldıktan sonra kapalı oy verme yerine girer ve oyunu kullanır.

CHP üyesi oyunu kullanırken oy pusulasında adları yazılı bulunan aday adaylarının karşısına işaret koymak suretiyle tercihini belli eder. İşaret sayısı; o seçim çevresinin önseçimle belirleyeceği milletvekili adayı sayısından çok ve bu sayının yarısından az olamaz.

ÖRNEK : İstanbul 1. Bölge için düşündüğümüzde, 31 milletvekili çıkarıyor. 5 milletvekili adayı CHP Parti Meclisince belirleneceği( 1. 3. 5. 7. 9. Sıra) için, önseçimde 26 milletvekili adayı belirlenecektir. En az 13, en fazla 26 milletvekili aday adayı işaretlenerek oy verilebilir. Eğer işaretlenen aday 13’ten az ya da 26’dan fazla olursa oy geçersiz sayılacaktır. Önseçimde en çok oy alanlar 2. Sıra 4. Sıra 6. Sıra 8.sıra 10.sıra 11.sıra …. Şeklinde belirlenecektir. CHP yönetiminin bu sırayı değiştirme yetkisi yoktur.

ÖRNEK: İzmir 1. Bölge için düşündüğümüzde 13 milletvekili çıkarıyor. 3 milletvekili adayı CHP Parti Meclisince belirleneceği (1. 3. 5. Sıra) için, önseçimde 10 aday belirlenecektir. En az 5, en fazla 10 oy verilebilir. Eğer işaretlenen aday 5’ten az ya da 10’dan fazla olursa oy geçersiz sayılacaktır. Önseçimde en çok oy alanlar 2. Sıra 4. Sıra 6. Sıra 7.sıra 8.sıra 9.sıra …. Şeklinde belirlenecektir. CHP yönetiminin bu sırayı değiştirme yetkisi yoktur.

Önseçim listeleri nasıl oluşur?

Önseçim aday listelerini partiler oluştururlar. Yani listede yer alan adayların sırası partice oluşturulur. Zaten önseçim oy pusulalarını da partiler basacaktır. CHP’nin ‘Milletvekili Aday Belirleme Yönetmeliği’ vardır. Ancak burada listenin nasıl oluşturulacağı yer almamaktadır. Bu konudaki teamül isimlerin alfabetik sıraya konulmasıdır.

CHP üyesi olmayanlar, CHP’den önseçime girebilir mi?

Kural olarak CHP’den milletvekili aday adayı olmak için en az bir yıldır parti üyesi olunması zorunludur. Ancak CHP Merkez Yönetim Kurulu kararıyla doğrudan asıl üyeliğe kabul olunanlar, CHP’li olarak TBMM üyeliği, belediye başkanlığı, belediye ve il genel meclisi üyeliği yapmış olanlar, parti örgütünde seçimle bir göreve gelmiş olanlar için bir yıllık üyelik koşulu aranmaz. Yani üye olmak zorunludur ancak 1 yıllık süre ile ilgili istisnalar getirilmiştir.

Önseçimde kadın ve gençlik kotası nasıl uygulanacak?

Önseçimde hiçbir kota uygulanmayacaktır. Zaten CHP Tüzüğü ve Milletvekili Aday Belirleme Yönetmeliği de kota, yalnızca ‘Merkez yoklaması yöntemiyle belirlenecek adayların saptanmasında,% 33 cinsiyet kotası ve % 10 gençlik kolları kotası şeklinde uygulanır’ demektedir.