Mali Kural Meclis Tatilinden Önce Yasalaştırılacak

Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Hazine Müsteşarlığı'nda düzenlediği basın toplantısıyla Mali Kural Kanun Tasarısı Taslağı'nın ana unsurlarını açıkladı. Toplantıya Babacan'la birlikte, Devlet Bakanı Zafer Çağlayan, Devlet Bakanı Cevdet Yılmaz, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Ömer Dinçer de katıldı. Üst düzey ekonomi bürokrasisinin de hazır bulunduğu toplantıda Babacan, Mali Kural Yasa Tasarısı Taslağı'nın yasalaşma süreciyle ilgili olarak "İnşallah Meclis tatile gitmeden çıkaracağız" dedi. Mali kurala dün gerçekleştirilen EKK toplantısında son şeklinin verildiğini söyleyen Babacan, taslağın başbakanlığa ve oradan da TBMM'ye sevk edilmeye hazır olduğunu kaydetti. Yaklaşık 3-4 hafta önce mali kuralla ilgili uluslararası kuruluşların görüşlerini aldıklarını ifade eden Babacan, Anayasa Teklifi'nin Meclis'te görüşülmesi nedeniyle bu süreçte taslağın Meclis'e sevk edilmesi için beklendiğini aktardı. Babacan bu kuruluşlar arasında OECD, AB Komisyonu, IMF ve Dünya Bankası'nın da bulunduğunu dile getirdi.
 

"Mali kural maliye politikaları açısından önemli"

Para politikaları açısından Merkez Bankası'nın (MB) bağımsızlığı ne kadar önemliyse, mali kuralın da maliye politikaları açısından bu denli önemli olduğuna değinen Bakan Babacan, mali kuralla mali disiplinin kalıcı hale geleceğini, kamu maliyesi politikalarına uzun vadeli öngörülebilirliğinin sağlanacağını kaydetti. Mali kuralın ekonomide güven ve istikrarı güçlendireceğini dile getiren Babacan, artan kredibiliteyle beraber, risk priminin düşmesini sağlayarak kamu borçlanma maliyetini azaltacaklarını ifade etti. Türkiye'de mevduat ve kredi vadelerinin kısalığına dikkat çeken Babacan, mali kuralın uzun vadeli perspektifle birlikte mevduatın ve kredilerin vadesini uzatabileceğini kaydetti. Babacan, mali kuralın Türkiye'yi diğer ülkelerin 5 adım önüne geçireceğini söyledi.
 

"Bütçe açığı yüzde 1'de sabitlenecek"

Mali kuralın nasıl çalışacağını da anlatan Babacan, mali kuralın 4 ana parametresi bulunduğunu, iki bileşenden oluştuğunu kaydetti. Babacan mali kuralın iki bileşenini bütçe dengesinin GSYH'nın yüzde 1'i düzeyinde açık vermesi ve yüzde 5 olarak belirlenen eşik büyüme oranı olarak sıraladı. Babacan, her iki bileşende de hedeflerin -0.33 katsayısıyla çarpılması sonucu bulunacağını aktardı. Mali kurala göre orta, uzun vadede Türkiye'nin bütçe dengesinin yüzde 1 açık vereceğini ifade eden Babacan, bütçe açığının ise GSYH'nin yüzde 1'i oranında oluşmasının hedeflediklerini ve yüzde 1'e sabitleyeceklerini bildirdi. Babacan'ın verdiği bilgiye göre mali kurala göre herhangi bir yılda genel yönetim açığının GSYH'ya oranı, bir önceki yıl genel genel yönetim açığının GSYH'ya oranına genel yönetim açık açık uyarlamasının eklenmesi suretiyle hesaplanan değeri aşamayacak. Genel yönetim açık uyarlaması, açık etkisi ile konjonktürel etkinin toplamından oluşacak. Konjonktürel etki ise ilgili yıl reel GSYH artış oranından yüzde 5'in çıkarılması sonucu bulunan değerin -0.33 ile çarpılması sonucu bulunacak.
 

"Azalan bakiye sistemiyle gidilecek"

Babacan, mali kuralın işleyişine açıklamak amacıyla örnekler de verdi. Türkiye'nin bütçe açığının yüzde 4 olduğu varsayımı altında, ertesi yıl için ne kadarlık bir bütçe açığı hedefleneceğini belirlenirken -0.33 katsayısının devreye gireceğini ifade eden Babacan, bir sonraki yıl aradaki farkın 3'te 1'i kadar bir uyarlama yapılacağını kaydetti. Böylece mali kural çerçevesinde yüzde 4 açık verilen bir yılın ertesi yılı, bu açığın yüzde 3'e indirileceğini kaydeden Babacan, bu çerçevede azalan bakiye sistemiyle gidileceğini ifade etti.
 

"Eşik değerinin altında büyümede farkı kadar bütçe açığı verilecek"

Babacan, mali kuralla eşik büyüme parametresinin yüzde 5 olarak belirlendiğini anımsatarak, yüzde 5'in üzerinde büyümenin yaşandığı yıllarda tasarruf edileceğini açıkladı. Türkiye ekonomisinin herhangi bir yıl yüzde 8 büyüdüğü örneğinden hareket eden Babacan, böyle bir tabloda yüzde 8 büyümenin mali kuralda belirlenen yüzde 5'lik eşik puanın 3 puan üzerinde olduğunu hatırlattı. Mali kural çerçevesinde 3 puanın 3'te 1'i oranında o yıl bir tasarruf sağlanacağını kaydeden Babacan, eşik değerin altında büyüme yaşanılan yıllarda ise aradaki fark kadar bütçe açığı belirleneceğinin altını çizdi.

Mali kuralın kapsamı

Babacan, mali kuralın kapsamı hakkında da bilgi verdi. Mali kural genel yönetim ve Kamu İktisadi Teşebbüsler (KİT) olmak üzere iki ana başlıkta toplandığını ifade eden Babacan, genel yönetim çerçevesinde merkezi yönetim, Sosyal Güvenlik Kurumu, mahalli idareler, döner sermayeli işletmeler, İşsizlik Sigortası Fonu'nun bulunduğunu kaydetti. KİT kapsamında ise 233 sayılı KHK'ya tabi KİT'ler ile 4046 sayılı Kanuna tabi kuruluşların bulunduğunu aktardı.
 

Mali kural çerçevesinde açıklanacak veriler AB standartların auygun olacak

Babacan, mali kuralı destekleyici unsurları açıkladı. Bu unsurlardan ilkinin döner sermayeli işletmelerin bütçelerinin denkliği olduğunu söyleyen Babacan, diğerlerini şöyle sıraladı: "Mahalli idarelerin borçlanmalarının yatırım projelerinin finansmanıyla sınırlı tutulması, KİT'lerin toplamda borçlanma gereğinin olmaması."

Mali kural çerçevesinde açıklanacak tüm verilerin Avrupa Birliği ve diğer uluslar arası standartlara uygun olacağına bildiren Babacan, mali kuralın ilkelerini basitlik, doğruluk, saydamlık ve hesap verilebilirlik olarak sıraladı.

3 yıllık yönetim açık tavanı belirleyecek

Bakan Babacan'ın verdiği bilgiye göre mali kuralın uygulanması şöyle olacak:

"Orta Vadeli Program ve Mali Plan'da, mali kurala göre hesaplanan 3 yıllık genel yönetim açık tavanı belirlenecek. Kuralın hesaplandığı formülün parametrelerinde bir değişiklik olursa Ekim ayındaki Yüksek Planlama Kurulu toplantısında veya Orta Vadeli Program ve Mali Plan'da açık tavanı güncellenecek. Mali Kuraldan sapma olup olmadığı, o yıl gerçekleşen genel yönetim açığının GSYH'ya oranı ile kesin tavan mukayese edilerek yapılacak.

Yıl içinde bütçe performansı sürekli izlenerek, genel yönetim açığının mali kurala göre belirlenen değerin üzerinde gerçekleşmesi olasılığının ortaya çıkması halinde, tedbir alternatifleri hazırlanarak EKK başkanı olan bakan tarafından Bakanlar Kuruluna sunulacak.

Tabi afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik ve finansal bunalım hallerinden dolayı olağanüstü hal ilan edilmesi durumunda, doğrudan olağanüstü hal ile ilgili olarak yapılacak ve bütçede öngörülmeyen ilave merkezi yönetim bütçesi harcamaları mali kural kapsamında istisna tutulacak."
 

Denetimler Sayıştay tarafından yapılacak

Orta Vadeli Program ve Mali Planı'nın yayımını takep eden 15 gün içinde Maliye Bakanı ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığından sorumlu Bakan TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunu özel gündemli bir toplantıda bilgilendirecek. Genel yönetime ilişkin mali veriler üçer aylık ve yıllık olarak Maliye Bakanlığı tarafından Mali Kural İzleme Raporu ile kamuoyuna açıklanacak. KİT'lere ilişkin mali veriler 3'er aylık ve yıllık olarak Hazine Müsteşarlığı tarafından kamuoyuyla paylaşılacak. Denetimler Sayıştay tarafından yapılacak ve 3 ay içinde kamuoyuna duyurulacak.